اعتراض جامعه آزمایشگاهیان به وزارت بهداشت؛

ریحانه جولایی- گذر ما بارها به آزمایشگاه‌ها افتاده است. از چکاپ‌های ماهانه و سالانه تا آزمایشگاه‌های تخصصی برای تشخیص بیماری‌های متفاوت. آزمایشگاه‌ها اولین قدم برای تشخیص مشکلات و بیماری‌های ما هستند و برخلاف تصور گروهی از افراد مهمترین نقش را پیش از درمان ایفا می‌کنند چرا که تشخیص اشتباه مانند اقدام اشتباه یک پزشک می‌تواند جان بیمار که مهم‌ترین سرمایه است را به خطر بیندازد.
مثل سایر دستگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها هم از حضور افراد ناوارد و غیر‌متخصص مصون نمانده‌اند و حالا صدای افرادی که سال‌ها در این رشته‌ها تحصیل کرده‌اند هم بلند شده است. بنابر اعتراضات این قشر، سال‌هاست که نیروهای غیر‌حرفه‌ای در آزمایشگاه‌های بالینی مشغول به کار شده‌اند و همین موضوع وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان و سلامت بیماران را به خطر انداخته است.
الزاماتی که برای کارکنان آزمایشگاه‌ها باید رعایت شود
بر‌اساس الزامات مربوط به کارکنان آزمایشگاه‌ها شرایط پذیرش نیرو باید به شرح زیر باشد:


مسوول فنی باید متخصص پاتولوژی (‌تشریحی‌، بالینی) و دکترای علوم آزمایشگاهی یا متخصص علوم آزمایشگاهی داشته باشد و همچنین اگر مدرک دکترای تخصصی تک‌رشته‌ای و متخصص آسیب‌شناسی تشریحی داشته باشد فقط می‌تواند مسوولیت فنی بخش مرتبط را به عهده بگیرد.
سوپروایزر آزمایشگاه هم موظف به داشتن مدرک کارشناسی علوم آزمایشگاهی با حداقل دو سال سابقه کار یا کاردانی علوم آزمایشگاهی با حداقل سه سال سابقه کار در بخش‌های مختلف آزمایشگاه باشد.مسوول هر بخش لازم است حداقل کاردان علوم آزمایشگاهی با حداقل دو سال سابقه کار یا کارشناس علوم آزمایشگاهی باحداقل یک سال سابقه کار در بخش مربوطه یا کارشناس ارشد و دکترای تخصصی در رشته مربوطه را در پرونده کاری خود داشته باشد.اگر کمی با دقت به قوانین موجود توجه کنیم مشخص می‌شود که تمامی کارکنان آزمایشگاه‌های بالینی باید در رشته‌های علوم آزمایشگاهی تحصیل کرده باشند و فارغ‌التحصیلان سایر رشته‌های مرتبط در شرایط خاص و با تایید مسوولان فنی به کار در بخش‌های تخصصی و مناسب با رشته تحصیلی خود در آزمایشگاه‌ها مشغول شوند؛ برای مثال بر‌اساس این قوانین کارشناسان میکروب‌شناسی در صورت وجود سابقه کارآموزی در بخش میکروب‌شناسی آزمایشگاه یا تایید صلاحیت آنان توسط مسوول فنی، می‌توانند در بخش میکروب‌شناسی فعالیت کنند.در این زمینه جامعه آزمایشگاهیان کمپینی با عنوان نه به حضور غیر‌مرتبطین در آزمایشگاه‌های بالینی ایجاد کرده‌اند که از طریق آن با یکدیگر در ارتباط هستند.
فارغ‌التحصیلان حقوق و ادبیات در آزمایشگاه‌ها کار تخصصی می‌کنند
این در حالی است که نایب‌رییس جامعه آزمایشگاهیان تهران در مصاحبه‌ای به «جهان صنعت» گفت: در مورد حضور افراد غیر‌مرتبط در آزمایشگاه‌های بالینی نامه‌های زیادی داریم که در سال‌های مختلف تصویب شده است مبنی بر اینکه افرای که در رشته‌های غیر‌مرتبط درس خوانده‌اند اجازه کار در آزمایشگاه‌های بالینی را ندارند. طبق دستور‌العمل‌هایی که داریم مشخص شده است که چه کسانی با چه مدرکی باید در کدام بخش کار کنند اما در این صنف هیچ نظارتی وجود ندارد و اداره امور آزمایشگاه و معاونت درمان دانشگاه‌ها باید بیشتر روی این موضوع نظارت داشته باشد.
سمیرا کبیری در ادامه با انتقاد از عدم توجه به اساسنامه‌های موجود از طرف مراجع ذی‌ربط به این موضوع اشاره می‌کند که در بخش آزمایشگاه‌های بالینی نه تنها رشته‌های میکروب‌شناسی و زیست‌شناسی هم جذب می‌شوند، عده‌ای با کارشناسی کشاورزی، حقوق و یا ادبیات هم مشغول به کار هستند که این امر نشان از بی‌توجهی مسولان به اهمیت موضوع تشخیص دارد. این موضوع که در گذشته بسیاری از افرادی که در این حوزه کار می‌کردند و به صورت تجربی وارد صنف شده بودند در حال حاضر قابل پذیرش و منطقی نیست چون امروزه کار در آزمایشگاه‌ها نیاز به تحصیلات آکادمیک دارد و تخصصی شدن آزمایشگاه‌ها نیروی متخصص می‌طلبد. برای جلوگیری از این اتفاق قوانین زیادی وجود دارد که متاسفانه تمام قوانین، نامه‌ها و تلاش‌هایی که ما انجام داده‌ایم در حد حرف باقی مانده است. طبق آیین‌نامه‌های استاندارد‌سازی در صورت وقوع این اتفاق ابتدا باید به مرکز متخلف تذکر داده شود و در مراحل بعدی پروانه مسوول فنی لغو شود اما در حال حاضر نمی‌دانیم مشکل از کجاست؛ از کم‌کاری و نبود نظارت کافی از طرف اداره امور آزمایشگاه‌ها و معاونت درمان دانشگاه‌ها یا از سمت مسوولان فنی به این موضوع بی‌توجه شده است. البته دریافت حقوق کمتری که افراد غیر‌مرتبط در آخر ماه طلب می‌کنند هم در این زمینه بی‌تاثیر نیست در صورتی که افراد تحصیلکرده در این رشته با رتبه‌های بالا قبول شده‌اند و حالا به دلیل مدیریت‌های اشتباه بیکار مانده‌اند.نایب‌رییس جامعه آزمایشگاهیان تهران همچنین اضافه می‌کند: برای بخش پذیرش و خواندن آزمایش‌ها پشت تلفن هم نیاز است شخص تحصیلات مرتبط یا حداقل تجربه کافی داشته باشد تا اطلاعات اشتباه را به مراجعه‌کننده ندهد، در حالی که جهاد دانشگاهی با برگزاری کلاس و دوره‌های عملی و پذیرش دانشجو به جذب افراد غیر‌مرتبط کمک می‌کند. در این رشته تنها کسانی که صلاحیت ورود و کار در آزمایشگاه‌های بالینی را دارند، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های علوم پزشکی هستند نه دانشجویان وزارت علوم؛ بنابراین فارغ‌التحصیلان رشته‌های تک‌رشته‌ای مثل زیست‌شناسی عمومی، جانوری، دریایی یا گیاهی اجازه، تخصص و مهارت کافی برای کار در آزمایشگاه‌های بالینی را ندارند.
تحصیل در رشته‌های مرتبط به پزشکی کار بیهوده است
بر همین اساس در نامه‌ای به تاریخ 26 بهمن‌ماه سال 1390 ریاست کل آزمایشگاه مرجع سلامت صادر کرده است که در آن یادآوری شده فعالیت دانش‌آموختگان رشته‌هایی غیر از رشته علوم آزمایشگاهی در آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی مجاز نمی‌داند یا تحت شرایط خاصی مجاز به فعالیت هستند اما هیچ توجهی به این نامه نشده و همچنان شاهد حضور افراد غیر‌حرفه‌ای در آزمایشگاه‌ها هستیم.در همین مورد یکی از فارغ‌التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی با انتقاد از به کار گیری نیروهای غیر‌متخصص و این موضوع که در هر رشته و صنفی متخصصان آن رشته اجازه فعالیت دارند گفت: اگر شرایط به صورتی بود که ما می‌توانستیم جای پزشک طبابت کنیم، صدای اعتراض‌ها بلند و کشور تعطیل می‌شد و برای همیشه به چشم خوبی به ما نگاه نمی‌کردند اما حالا نزدیک بیست و اندی سال است که غیر‌مرتبط‌ها دارند جای ما کار می‌کنند و هنوز نتوانستیم به وزیر بهداشت شکایت کنیم. چرا‌؟ چون در داخل ایران نظارت صحیح وجود ندارد و تحصیل در سایر زمینه‌های پزشکی وقت هدر دادن است حداقل رشته‌های که نظام ندارند.در آخر امیدواریم مسوولان ذی‌ربط بیشتر به این موضوع اهمیت دهند تا در درجه اول اطلاعات درست و کافی به بیمار داده شود و با خیال راحت به پیشگیری یا درمان بپردازد و هم قدمی مثبت در جهت تحقق، تخصص و کار حرفه‌ای در جامعه ایجاد شود.